Siyaset Bilimci Esen: İmamoğlu, Yavaş ve Özel’in centilmenlik anlaşması yapması gerekiyor, gerilim devam ederse muhalefet zayıflar

Turkey recap’tan Gonca Tokyol, siyaset bilimci Berk Esen’le lokal seçimler sonrasında AKP ve CHP’nin sergiledikleri performansı konuştu.

Türkiye’nin son lokal seçimlerinin üzerinden neredeyse altı ay geçti. CHP seçimlerden birinci parti olarak çıkarken, AKP ise tarihinin en büyük kayıplarından birini yaşadı.

Türkiye iç siyasetinde dengelerin bir müddettir CHP’nin lehine seyrettiğini tabir eden Esen, ana muhalefet partisi açısından kritik noktaların İstanbul ve Ankara belediye liderleri ortasındaki rekabet ve ÂLÂ Parti’de yaşanacak gelişmeler olduğuna dikkat çekiyor.

“Çok ağır yumruk yiyen boksörün tekrar ayağa kalkıp bir şeyler yapmaya çalışması üzere…”

Turkey recap’a konuşan Esen’in sözlerinden satır başları şöyle:

“Erdoğan etaplı bir planla adımlar atıyor. Şimdi tam muvaffakiyet kazandığını söyleyemem ancak bu kadar ağır bir hezimet sonrası bu adımları atması bile kendi içinde muvaffakiyettir. Çok ağır yumruk yiyen boksörün tekrar ayağa kalkıp bir şeyler yapmaya çalışması üzere. Tahminen şimdi karşı tarafa yumruk atamadı fakat ayağının üzerine kalktı. 

Ancak ekonomiyi toparlayamadığı sürece işi hala çok güç. Türkiye’nin demografisi süratli değişiyor. Türkiye toplumu yirmi sene öncesine göre çok daha kentli, ortalama eğitim düzeyi daha yüksek, daha seküler. Bu değişen toplumsal yapı AKP’nin aleyhine. Bir de üstüne ekonomik kriz bindi ve lokal idareler elden çıktı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Cumhur İttifakı bloğunu bir ortada tutmak için dağıtabileceği elindeki kaynak giderek azalıyor. Bu önemli sıkıntılar şimdi aşılamadı. Ayağa kalksa da Erdoğan’ın bundan sonraki süreçte çok zorlanacağını düşünüyorum.

“Erdoğan ya rejimi sertleştirecek ya da artık kademe kademe bu iktidarın sonlarına geliyoruz”

[Ekrem] İmamoğlu’nun yasak davasının tekrar bu biçimde gündeme gelmesi de bununla alakalı. Türkiye’de seçimler uzun müddettir hür şartlarda gerçekleşmiyor lakin Erdoğan’ın artık böylesine adil olmayan bir seçim sürecini bile kazanması zorlaşıyor. Münasebetiyle bir noktada Türkiye bir karar anına gelecek: Erdoğan ya şu adil olmayan siyasi ortamda bile seçimi kazanamadığını fark edip rejimi sertleştirecek -Venezuela’dakine benzeri gelişmeler yaşanacak ya da artık kademe kademe bu iktidarın sonlarına geliyoruz.

“Anayasa değişikliği teklifleri meclise gelirse muhalefet ittifakının birlikte hareket etmesi gerekecek”

2023 seçimi öncesinde ortaya çıkan o altılı ittifak yapısı zati mahallî seçimleriyle dağılmıştı. O seçimden de CHP büyük bir zaferle çıktığı için artık pratikte CHP’nin bu partilere pek muhtaçlığı olmadığına dair bir görüş de çok güç kazandı. Seçimlerde bu altı partiden dördünün seçimlerde varlık gösteremediği, artık tabanlarının pek kalmadığı, Saadet Partisi’nin seçmenlerin kıymetli kısmını YRP’ye kaybettiği sonuçları da çıktı. Münasebetiyle dediğiniz üzere artık bir muhalefet ittifakı yok.

Bir noktada bu partiler tekrar görüşmeye başlayabilir tahminen seçim öncesi. Şayet bir noktada anayasa değişikliği teklifleri meclise gelirse bu partilerin birlikte hareket etmeleri gerekecek. Hareket etmemeleri durumunda da önemli bir kriz ortaya çıkabilir. Lakin evet, artık seçim manasında bir muhalefet ittifakı kalmadı.

“Burada soru şu: Üç değerli siyasi figür birlikte hareket edecekler mi?”

Asıl büyük belirsizlik CHP’nin içinin karışması. Burada soru şu: Ekrem İmamoğlu ile Mansur Yavaş ve Özgür Özel ortasında bir centilmenlik mutabakatı yapılıp bu üç kıymetli siyasi figür birlikte hareket edecekler mi?

Çok spekülatif bir tez bu alışılmış ancak ben CHP’nin şu yapısı içinde, şu profiliyle Mansur Yavaş’ı cumhurbaşkanı adayı göstermek isteyeceğini sanmıyorum. Ekrem İmamoğlu zati çok öne çıkan bir cumhurbaşkanı adayı. O noktada bir güç paylaşımı mutabakatı yapıp birlikte mi devam edecekler, yoksa Mansur Yavaş köprüleri atıp CHP’den ayrılıp sağ partileri yanına çekerek farklı bir cumhurbaşkanlığı kampanyası mı oluşturacak?

“Mansur Yavaş Cumhurbaşkanı adayı olmak istediği durumda sağ partileri yanına çekerek adaylık kampanyası oluşturabilir”

İlk sorudaki belirsizlikle bu belirsizlik aslında birbiriyle çok bağlantılı. Pekala Mansur Yavaş Cumhurbaşkanı adayı olmak istediği durumda UYGUN Parti’yi de biraz güçlendirerek, tahminen öteki küçük sağ partileri de yanına çekerek en azından bir adaylık kampanyası oluşturabilir. İkinci cinse kalır mı? O mevzuda çok emin değilim fakat tesiri olur.

“Gerilimin devam etmesi ve bir polemiğe dönmesi durumunda muhalefet zayıflar”

Bu biçim ferdî tansiyonlar siyasette oluyor. Sonuçta bu iki isim de zati öne çıkmış iki siyasetçi. Çok önemli popülerliğe sahipler ve ikisinin de pekala cumhurbaşkanı adayı olmak istemelerinde şaşırtan bir nokta yok. Rekabet etmeleri de olağan. O rekabet ortada bir su üstüne çıkabiliyor. O nedenle kurultayda yaşanan tansiyonu çok büyütme yanlısı değilim lakin tansiyonun devam etmesi ve bir polemiğe dönmesi durumunda muhalefetin çok zayıflayacağını düşünüyorum.

“CHP’deki üç değerli siyasi figür de farklı mazeretlerle, vesilelerle Türkiye’yi dolaşmaya başladı”

Muhalefetin şu an yapabileceği şey tahlil teklifleri getirmek ve çok süratli bir halde ülkeyi bu girdaptan çıkaracakları bildirisini vermek. Cumhurbaşkanı adayı olmak isteyenlerden de ben bunu bekliyorum. Ki seçmen olarak şunu düşüneyim: İki seneye seçim yapıldığı vakit eğer Ekrem İmamoğlu seçimi kazanırsa iktisat şöyle toparlayacak, Türkiye’nin dış siyaseti şöyle değişecek, eğitim siyaseti bu türlü değişecek, üniversiteler artık şu biçimde yönetilecek… Ve bunlar olduğu vakit Türkiye hakikaten toparlanmaya başlayacak.

Seçim kampanyası üzere ülkeyi dolaşıp bunu söylemelerine gerek yok. Ancak gördüğüm kadarıyla da CHP’deki üç kıymetli siyasi figür de farklı mazeretlerle, farklı vesilelerle Türkiye’yi dolaşmaya başladılar. İmamoğlu bunu Türkiye Belediyeler Birliği Lideri olarak yapıyor, Özgür Özel genel lider olarak CHP’li belediyelerin çeşitli aktifliklerine katılıyor, Mansur Yavaş da Anadolu’da belirli yerlere gitmeye başladı…

“Önümüzde iki sene seçim olmayacağını düşünüyorum”

Erken seçim davetleri muhalefet tarafından gündeme getirilmeye başlasa da en azından önümüzde iki sene seçim olmayacağını düşünüyorum. En erken 2026 sonbaharı, hatta 2027 ilkbaharı bana gerçekçi geliyor. Münasebetiyle iktidar açısından bir erken seçim gündemi yok, onlar ekonomiyi toparlamaya odaklanacaklar.

CHP’de Yavaş-İmamoğlu rekabetinin devam edeceğini ancak yasak davası gündemde çok öne çıktığı için İmamoğlu cephesinde sürecin biraz hızlanacağını varsayım ediyorum. Tahminen adaylık isteği kamuoyuyla paylaşılabilir, CHP Genel Merkezi’ne konum alma daveti yapılabilir. Bu esnada da iktidar yasak kararı almadan yasak kararını tartıştırmak isteyecek. Önümüzdeki altı ayın bu gündemle geçeceğini varsayım ediyorum.