BURSA (İGFA) – 17 Ağustos Gölcük zelzelesinin yıl dönümünü “Hem 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntıları, hem de yaşadığımız tüm felaketlerde canlarını yitiren vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyorum.” diyerek kelama başlayan İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Serdar Atilla Fazilet, “Tarihimizin en büyük afetlerinden biri olan Gölcük zelzelesinin üzerinden çeyrek asır geçti. Gölcük merkezli 7,4 büyüklüğündeki sarsıntı başta Marmara bölgesi olmak üzere tüm Türkiye`yi derinden etkilemiştir. Sırf can ve mal kayıpları itibariyle değil meydana geldiği bölgenin, endüstrinin ve nüfusun ağırlaştığı bir coğrafya olması münasebetiyle sarsıntının ekonomik sonuçları da ağır olmuştur.
Tüm ülkeyi sarsan bu afetin akabinde zelzelelere yönelik mevzular kamuoyunda ağır bir halde tartışılmış, zelzelelere yaklaşımın sadece afet sonrası müdahale ve yara sarma faaliyetleriyle sonlu tutulamayacağı, sarsıntılara hazırlık çalışmalarının enine uzunluğuna kıymetlendirilerek kalıcı tahliller üretilmesi gerektiği konusunda bir konsensus oluşmuştur. Gerçekten devam eden süreçte birçok kamu kurum ve kuruluşu, üniversiteler ve meslek odalarınca sarsıntıya yönelik hazırlık, inançlı ve sağlıklı kentleşme mevzularında bilimsel-teknik çalışmalar yapılmış, raporlar hazırlanmış, aksiyon planları oluşturulmuştur. Lakin afete hazırlık konusunda yürütülen tartışmalar vakitle gündemden çıkmış, yapılan onca bilimsel-teknik çalışma ise kurumların tozlu raflarında unutulmaya terk edilmiştir.” dedi.
BİZ UYARMAYA DEVAM EDECEĞİZ
Büyük Marmara sarsıntısının 25. yılında her yıl olduğu üzere bir kere ikazlar bir defa daha yapıldı. İhtarlarda haklılık hissesini görmek için bu 25 yılda yaşanan öteki zelzelelerin yıkıcı sonuçlarına bakmanın kâfi olduğunu vurgulayan Fazilet şu tabirlere yer verdi:
“1855 Bursa Mustafakemalpaşa sarsıntısını unutmadığımızı belirterek, 1 Mayıs 2003 Bingöl zelzelesi, 23 Ekim-9 Kasım 2011 Van zelzeleleri, 24 Ocak 2020 Elazığ Sivrice sarsıntısı ve 30 Ekim 2020 İzmir zelzelesinde binlerce kişi hayatını kaybetti, binlerce yapı yerle bir olurken kentlerin altyapıları çöktü, haftalar, hatta aylarca sarsıntı bölgelerinde hayat olağana dönemedi. 6 Şubat 2023 sarsıntılarının acı sonuçları ise hala sıcak, hala içimizi yakıyor.
Görüldüğü üzere, bizler her 17 Ağustos’ta ülkemizin yapı stoku, yapı üretim ve kontrol süreci başta olmak üzere sarsıntıya hazırlık konusundaki ikazlarımızı ne kadar vurgulasak da alınmayan önlemler, görmezden gelinen zelzele gerçeği sonucu can ve mal kayıpları yaşanmaya devam etmiştir. Orta ölçekli sayılabilecek zelzelelerde bile can kayıplarının ve bina hasarlarının bu kadar büyük olması adeta 6 Şubat zelzeleleri öncesi bir ihtar niteliği taşımıştır. Fakat ne yazık ki bu ihtarların da dikkate alınmaması, afet idaresinin kâfi nitelikte yapılamaması, kentsel dönüşüm uygulamalarının zelzele gerçeğinden fazla ekonomik korkularla yapılmış olması 6 Şubat 2023 sarsıntılarında acı sonuçları ortaya koymuştur.
ÇARE KENTSEL DÖNÜŞÜM
Depremlere hazırlık çalışmalarının başında yapı stokunun güzelleştirilmesi gelmektedir. Meğer ülkemizde yapı stokunun durumu tam manasıyla belirsizlik içindedir. O denli ki Türkiye’de yapı stokunun sayısı, bunların ne kadarının riskli olduğu bile tam manasıyla bilinmemektedir.
TBMM’nin İzmir sarsıntısı sonrası kurduğu Araştırma Komitenin Temmuz 2021 tarihli raporuna nazaran Türkiye’de 10 milyon civarında olan yapı stokunun 6-7 milyon civarında olan kısmı riskli yapı statüsündedir. Yeniden TBMM’nin Kahramanmaraş zelzeleleri sonrası kurduğu Araştırma Kurulunun 6 Şubat sarsıntılarına ait hazırladığı Mayıs 2023 tarihli raporuna nazaran son 11 yıl içerisinde ülke genelinde 238 bin civarında riskli yapının “Kentsel Dönüşüm” uygulanarak yenilenmesi sağlanmıştır. Söylem edilen riskli yapı varsayımlarının yanında, 238 bin sayısı epeyce yetersizdir.”
ÇARE KENTLERİMİZDE BÜTÜNCÜL KENTSEL DÖNÜŞÜMDÜR
Bursa’nın, hem doğumlara bağlı nüfus artışı hem de göçlerle büyümeye devam ettiğini belirten Lider Fazilet, “2023 yılı TÜİK bilgilerine nazaran 95.935 kişi ile Bursa en fazla göç alan 5’inci kent olmuştur. Gelen göçün barınma muhtaçlığı hakikat yönetilememiş ve bu gereksinimin karşılanması açısından kaçak ve mühendislik hizmeti almadan yapılan yapılar ve hatta mahalleler oluşmuştur. Elimizdeki yapı stoğunun durumunu kestirim edebilsek de gerçek datalar elimizde yoktur. Bu sebeple birinci yapılacak iş mevcut yapı stoğunun tüm Bursa’da tespiti ve kentsel dönüşümde öncelikli bölgelerin belirlenmesinde kullanılmasıdır. Bu çerçevede Yapı Stoğu Envanteri çıkarıldıktan sonra tüm Bursa için bir Kentsel Dönüşüm Strateji Evrakı çıkarılarak hemen Kentsel Dönüşüm kriterleri tüm kentimiz için birebir olacak halde belirlenip 1. Derece Riskli Bölgelerden başlayarak uygulama sürecine geçilmelidir. Kentsel dönüşüm parsel bazlı değil mahalle bazlı, bütüncül bir yaklaşımla yapılmalı, süreç Büyükşehir Belediyemiz önderliğinde, şeffaf bir formda, Meslek Odalarının, Kamu Kurumlarının içinde olduğu, ortak akılla üretim yolu belirlenerek bir an evvel hayata geçirilmelidir. Bu süreç yaşanırken halkımız riskin büyüklüğü konusunda ikna edilmeli, eğitilmeli ve kentsel dönüşüme katkı koymaya hazır hale getirilmelidir.
Yapı sahiplerinin kentsel dönüşümle ilgili olumsuz algısı, bu süreçten ekonomik kazanım telaşı olmayan odalar ve sivil toplum kuruluşları ile yapılacak etkinliklerle kırılmalıdır. Yapı sahibi sarsıntıya karşı sağlam konuta erişmek için bedel ödemeye hazır olduğunda, Belediyeler kent planlamalarını dönüşümü önceliklendirerek, gerekirse emsal artışları yaparak lakin katiyetle bütünsel bir bakış açısı ile tekrar yapmaya başladığında, Devletimiz de faizsiz kredi ve bir ölçü geri ödemesiz maddi dayanakla dönüşümün gerçekleşmesi için katkı koyduğunda süratli bir halde sarsıntıya karşı dirençli, huzurlu, yaşanabilir bir Bursa için ayağa kalkmış olacağız. Ve bir kere daha hatırlatmak istiyorum ki hakikat bir 2050 Kent Anayasası, birilerinin başındaki Bursa değil, dirençli, huzurlu, gelecek kuşaklarımıza yaşanabilir, inançlı, bir kent bırakmak maksadına uygun hazırlanmalıdır. Başta Büyükşehir Belediyesi olmak üzere, ilçe belediyeleri, kamu kurumları, meslek odaları ve üniversitelerin içinde bulunduğu bir ortak akıl platformu ile planlanması elzemdir. Yeşil alanlar ile su kaynaklarımızın korunarak, sanayi, turizm ve tarımın sürdürülebilir bir kent modeline uygun olarak inşasının ne kadar kıymetli olduğu yadsınamaz bir gerçekliktir.” halinde konuştu.
YETKİN MÜHENDİSLİK VE BELGELENDİRME
İnşaat Mühendisliği içinde birçok alt disiplini barındıran, lisans eğitimi sonrasında da meslek içi eğitim ve uygulama deneyimi gerektiren bir meslek alanı olduğunu söyleyen Fazilet, “Bugün 4 yıllık lisans programını tamamlayan bir mühendis neredeyse sınırsız imza yetkisiyle kesimde faaliyet yürütebilmektedir.
İnşaat mühendisliğinin ilgi alanına giren bahislerde halkın can ve mal güvenliğinin korunması, yapı üretim süreçlerinin denetlenebilmesi, ülke kaynakların aktif ve verimli kullanılabilmesi maksadıyla, dünyada çeşitli biçimlerde örnekleri bulunan “Yetkin Mühendislik” sisteminin hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Bunun uygulanmasını sağlayabilecek kurum ise tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de 6235 sayılı kanun ile görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiş meslek kuruluşlarıdır. İnşaat mühendisliği meslek uygulamaları ve inşaat mühendislerinin yetkinlik/yeterlilik belgelendirmesinin İnşaat Mühendisleri Odası’nın yetkisi dışında gerçekleşmesi hukuken ve mantıken yanlıştır.
DEPREMDEN KORUNMA YOLLARI
Depremden Evvel:
-Doğru planlama ve etüt
-Güvenli yapılaşma
-Acil hareket planları oluşturma
-Eğitim ve toplum şuurunu geliştirme
-Binalarda eşyaların sabitlenmesi
Deprem Esnasında:
-Bina içinde davranış şekli
-Hayat üçgeni
-Depremden Sonra:
-İlk yardım
-Arama kurtarma
-Güvenlik
Bu çerçevede üstteki münasebetlerle İMO Bursa Şubesi olarak diyoruz ki;
“Farkında ol, İnşaat Mühendisi ile sarsıntı öncesi tanış ve hazırlıklı ol!”
Yanlışsız etüt ve proje, yanlışsız uygulama, hakikat kontrol için İnşaat Mühendisi demeye devam edeceğiz.” dedi.