Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) hazırladığı bir rapor, 14 milyon Suriyeli’nin hükümetin geçirdiği, devlete toprak ve mülklere el koyma yetkisi veren yasalar sebebiyle ülkelerine döndüklerinde konutlarına ve topraklarına geri dönememe riski olduğunu ortaya koydu.
The Guardian’ın aktardığına nazaran, SNHR’nin yayınladığı 61 sayfalık rapor, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (BMMYK) davette bulunarak, Suriye hükümetinin ülke dışına çıkan ya da idare tarafından ‘tehlikeli’ addedilen şahısların mülklerine el konulması tarafında çıkardığı kanunların ‘mültecilerin konutlarına geri dönmesinin önündeki en büyük manilerden biri olarak ortaya çıktığına’ vurgu yapılmasını talep etti.
‘ELLERİNDE DOKÜMAN VAR LAKİN YASALAR MAHZUR OLUYOR’
Konuya ait açıklama yapan SNHR İcra Yöneticisi Fadel Abdul Ghany, “İnsanlar, geri dönmeye korkuyor. Zira bir mülkün sahibi olduklarını kanıtlayacak dokümanları ya da resmi kayıtlara erişimleri olsa da kendilerine hiçbir hak tanımayan ve pratikte hiçbir tazminat öngörmeyen pek çok yasa hayata geçirildi” sözlerini kullandı.
Ghany, kelam konusu maddelerden ‘henüz öldükleri kayıtlara geçmeyen, ancak çoğunlukla rejim tarafından öldürülen 500 bin Suriyeli sivilin ailelerinin, 115 bin zorla kaybedilen kişinin ve ülke içinde yerinden edilen ya da ülkeden kaçarak öbür ülkelere kaçan 12,3 milyon kişinin etkileneceğini’ söyledi. Bu durumda ise Suriyeliler ülkelerine dönseler de mülklerini geri alabilmek için ‘aşılması güç engellerle’ karşı karşıya kalabilir.
‘AYRIMCI YASALAR, 2012 YILINDAKİ KARARNAME İLE BAŞLADI’
Suriye Parlamentosu tarafından ya da hükümet kararnamesi ile kabul edilen mülkiyet kanunları üzerine yapılan bir yıllık çalışmanın eser olan rapor, ‘sürgündeki Suriyelilerin’ ailelerinin sahip olduğu yerleri ve mülkleri geri almaya çalışırken karşılaşacakları yasal zorlukların da altını çizdi. ‘Ayrımcı kanunların 2012 yılında çıkarılan 66 sayılı kararname ile başladığını’ belirten raporda, kararnamenin ‘Şam’daki gayrı resmi yerleşim yerlerini yine geliştirmeyi amaçlasa da gerçekte muhalifleri amaç aldığını’ aktardı.
Ardından çıkarılan 2015 tarihli “Planlama ve Kentsel Gelişim Kanunu” ise belediyeler ve valilikler üzere idari ünitelere, imar alanları dışında kalan özel mülklerden bedelsiz olarak arazi kesintisi, yani istimlak yapma yetkisi tanıdı.
’30 GÜN YA DA BİR YIL KÂFİ BİR MÜHLET DEĞİL’
Nisan 2018’de kabul edilen, fakat reaksiyonlar üzerine tıpkı yıl değişiklik yapılan bir öteki yasa da hükümetin birinci olarak başşehir Şam’da uygulamaya soktuğu imar alanı planını tüm ülkeye yaymasına, mülk sahiplerine arazi yahut mülk sahipliğini kanıtlamaları için 30 gün müddet tanımasına imkan sağladı. SNHR raporuna nazaran, daha sonra bir yıla uzatılan bu mühlet, ister mülteci olsun ister yerinden edilmiş bir kişi olsun, konutundan edilmiş bir kişinin gerekli dokümanları bulması ve hazırlaması için kâfi bir müddet değil.
10 sayılı kanunun kamuoyuna açıklanan gayesinin askeri çatışmalarda tahrip edilen mülklerin yine inşasını sağlamak olduğunu, ama hükümetin bu kanunla birlikte muhaliflerin elindeki mülkleri zorla alıp ‘rejime sadık seçkin kesim’ ortasında hisse ettiğini aktaran rapor, 2012 yılında kabul edilen ve ‘terörist’ ya da ‘devlet güvenliğini tehdit ettiği düşünülen’ bireylere ilişkin mülklere el konulmasına ve bu mülklerin kamulaştırılmasına yetki veren 19 sayılı yasa hakkında da tasalarını lisana getirdi. (DIŞ HABERLER)